فصلنامه نقد کتاب اخلاق، علوم تربیتی و روانشناسی
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده: (2140 مشاهده)
انسـان ِ ها حیوانـات عقلانیانـد. افـزون بـر نظامهـای ادراک حسـی، شـناختی، و
انگیزشـی غنـیای کـه آنهـا بـا دیگـر موجـودات سـهیماند، شـیوه منحصر بـه فردی
ِ بـرای شـکلدهی بـه باورهـا و ترجیحات خـود دارند که نـه تنها غریزی بلکـه متأملانه
ِ
اسـت. انسـانها می ِ تواننـد با اسـتنتاج ِ منطقی، ارزیابی شـواهد و قرائن، و نیـز با احکام
ِ احتمـال ِ آمـاری بـه باورهـای خود شـکل دهنـد؛ و نیـز میتوانند بـا ارزشـگذاری طرز
عمل ِ هـای ِ بدیـل که مبتنی بـر اصول اخلاقی ِ اند و براسـاس ِ باورهایی دربـاره پیامدهای
ِ محتمـل ِ ایـن شـقوق بدیـل که به ِ صـورت عقلانی شـکل گرفته ِ انـد به ترجیحـات خود
ِ شـکل دهنـد و دسـت به انتخـاب بزننـد. نتایج همـه این اَ ِ شـکال اسـتدلال را میتوان
ِ حفـظ کـرد، ثبـت کـرد، و به دیگـران منتقل کـرد، و این کارها رشـد معرفـت و تمدن
را ممکـن می ِ سـازد. عقـل جهـان مـا را به وجود مـیآورد.
ّ ام ِ ـا عقـل بـر ایـن اتـکاء دارد کـه همیشـه مـواد ّ خـام را از ماهی ِ ـت حیوانـی و
پیشـاعقلانی ِ مان- از ادراک ِ حسـی، احساسـات، و امیـال طبیعـی- بـه دسـت آوریـم.
ِ سـطحی بینابینـی از حکـم و داوری ُ ناهشـیار 1نیـز وجـود دارد (بعضـی از آنهـا را از
ِ طریـق تجاربمـان یـاد میگیریـم) کـه بسـیار سـریع ِ تر از اسـتدلال ُ هشـیار عمـل
می ِ کنـد و بـرای ِ هدایـت ِ جهـان در مواقـع ِ خطیـر ضـرورت دارد. ربط و نسـبت میان
ایـن قـوا ربـط و نسـبتی پیچیـده اسـت. حتـی وقتـی کـه فکـر می ِ کنیـم کـه بـرای
ِ رسـیدن به پاسـخ درسـت به یک پرسـش ِ نظـری یا یک مشـکل عملـی از عقل بهره
میگیریـم- اینکـه داده ِ هـای مرتبـط را هوشـیارانه لحـاظ میکنیـم- اسـتدلالمان
ممکـن اسـت بهصـورت باواسـطه ِ تر، و بدون اطـلا ِ ع ِ ما، متأثـر از نیروی غریزی باشـد
کـه بـا اسـتدلال همزیسـتی دارد.
دانیـل کانمـن یکی از روانشناسـانی اسـت که بیشـترین کار را انجام داده اسـت ...
انگیزشـی غنـیای کـه آنهـا بـا دیگـر موجـودات سـهیماند، شـیوه منحصر بـه فردی
ِ بـرای شـکلدهی بـه باورهـا و ترجیحات خـود دارند که نـه تنها غریزی بلکـه متأملانه
ِ
اسـت. انسـانها می ِ تواننـد با اسـتنتاج ِ منطقی، ارزیابی شـواهد و قرائن، و نیـز با احکام
ِ احتمـال ِ آمـاری بـه باورهـای خود شـکل دهنـد؛ و نیـز میتوانند بـا ارزشـگذاری طرز
عمل ِ هـای ِ بدیـل که مبتنی بـر اصول اخلاقی ِ اند و براسـاس ِ باورهایی دربـاره پیامدهای
ِ محتمـل ِ ایـن شـقوق بدیـل که به ِ صـورت عقلانی شـکل گرفته ِ انـد به ترجیحـات خود
ِ شـکل دهنـد و دسـت به انتخـاب بزننـد. نتایج همـه این اَ ِ شـکال اسـتدلال را میتوان
ِ حفـظ کـرد، ثبـت کـرد، و به دیگـران منتقل کـرد، و این کارها رشـد معرفـت و تمدن
را ممکـن می ِ سـازد. عقـل جهـان مـا را به وجود مـیآورد.
ّ ام ِ ـا عقـل بـر ایـن اتـکاء دارد کـه همیشـه مـواد ّ خـام را از ماهی ِ ـت حیوانـی و
پیشـاعقلانی ِ مان- از ادراک ِ حسـی، احساسـات، و امیـال طبیعـی- بـه دسـت آوریـم.
ِ سـطحی بینابینـی از حکـم و داوری ُ ناهشـیار 1نیـز وجـود دارد (بعضـی از آنهـا را از
ِ طریـق تجاربمـان یـاد میگیریـم) کـه بسـیار سـریع ِ تر از اسـتدلال ُ هشـیار عمـل
می ِ کنـد و بـرای ِ هدایـت ِ جهـان در مواقـع ِ خطیـر ضـرورت دارد. ربط و نسـبت میان
ایـن قـوا ربـط و نسـبتی پیچیـده اسـت. حتـی وقتـی کـه فکـر می ِ کنیـم کـه بـرای
ِ رسـیدن به پاسـخ درسـت به یک پرسـش ِ نظـری یا یک مشـکل عملـی از عقل بهره
میگیریـم- اینکـه داده ِ هـای مرتبـط را هوشـیارانه لحـاظ میکنیـم- اسـتدلالمان
ممکـن اسـت بهصـورت باواسـطه ِ تر، و بدون اطـلا ِ ع ِ ما، متأثـر از نیروی غریزی باشـد
کـه بـا اسـتدلال همزیسـتی دارد.
دانیـل کانمـن یکی از روانشناسـانی اسـت که بیشـترین کار را انجام داده اسـت ...
دریافت: 1397/5/29 | پذیرش: 1397/5/29 | انتشار: 1397/5/29
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |